M. Vidal

Localidade:

redacción/a voz.

Data de publicación:

12/6/2010

• Valoración da noticia 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , (3 votos)
• Envíando datos... Espere, por favor.
•  Grazas.
• • -
  • +
  • Enviar
  • Imprimir
  • Volver

Son homes de pedra, estantes, muradellas, amanzóns. Amoreamentos con aires de tótem e aura pagana pero de construción recente. Coas imaxes fotográficas que Emilio Araúxo lles extraeu ao longo de 20 anos e os textos do poeta francés Claude Royet-Journod, un libro recolle as esculturas dos pastores da Serra de Queixa e o Val de Conso. "Son a nosa cara de pedra", expón Araúxo (Coles, 1946), "veñen de lonxe e son siluetas de voz queimada". Para o volume, que en setembro aparecerá baixo o selo editorial Toxosoutos, o propio fotógrafo escolleu un longo e explicativo título, disposto tipograficamente en vertical: Estantes, amanzois, muradellas, homes de pedra e outros dos máis tempos nomes perdidos de Queixa e do Val de Conso aumentados con algunhas frases de Claude Royet-Jounord tiradas da nosa correspondencia.

As peculiares construcións proceden do labor comunal dos coidadores de gando. Das súas mans medraron estes monolitos anónimos -"os máis deles non llos viron empezar a ninguén", explica Araúxo, "outros teñen uns 50 anos"- que puntúan os cordais ourensáns. Pero non só. Estes acenos de pedra tamén agroman na Serra da Estrela ou na Serra Amarela, de Portugal, en Francia, Alemaña, Irlanda ou en Canadá, Groenlandia, Mongolia ou o Xapón.

"Estas pedras chairas que se erguen como enigmáticos tótems", arrinca o seu escrito Claude Royet-Jounord (Lyon, 1941), "ou mesmo pregarias, libros amoreados para unha lectura futura e improbábel". O francés, traducido ao galego e editado por Araúxo en Amastra-n-gallar, elabora unha prosa que asexa o inestábel sentido dos estantes de pedra dunha perspectiva poética, fundada en Mallarmé: "Espetadas na terra e erguéndose como unha arma, láminas de pedra forman unha moi estraña procesión nese lugar devastado".

Da admiración de Emilio Araúxo por Uxío Novoneyra emerxeron as conversas de Dos soños teimosos. E neste rexistro dos homes de pedra ecoa o materialismo toponímico dos poemas d"Os Eidos: "No libro [70 fotos] espellan o amanzón do Lombo de Aceal, do Tombeiro do Cágado, as muradellas da Cagalla, o home de pedra do Corgo do Cabalo, as Aguilladas...". Son outros rastros para o labor do escritor Araúxo: testemuñar a desparición da vida rural.

E eses nomes acadan os 72, o número de bandas, solistas ou dúos que, con ficha da súa discografía completa e comentada, inclúe 50 anos de pop... Textos de ilustres protagonistas da escena galaica - Xosé Manuel Pereiro de Radio Océano, Germán Coppini de Golpes Baixos e Sinistros Total, e os críticos Xavier Valiño e Jesús Ordovás - completan a obra. "A idea xurdiu de LaFonoteca.net, unha base de datos do pop español en que escribo sobre bandas galegas", lembra, "e cando xa sumaba unhas 40 vin un oco: faltaba unha obra ampla sobre o rock en Galicia".

Só Alberto Casal, Rock & grelos (Lea, 1996), e Xavier Valiño, Rock bravú. A paixón que queima ou peito (Xerais, 1999), ocupáranse, ata o momento, da materia. Pero fixérano desde unha perspectiva parcial, a que daba situarse nos lindeiros do bravú. "Si, aquilo foi o máis parecido a un rock autóctono que houbo, a resposta galaica ao grunge ", opina Rego sobre a quinta de Diplomáticos, Rastreiros, Yellow Pixoliñas ou Ou Caimán do Río Tea. O traballo de Fernández Rego, porén, amplía o foco e diagrama un posible esquema histórico do pop galego.

Dos pioneiros Tamara, a finais dos 60 unha máquina de soul, ou o pop de Andrés Dobarro, o volume pasa aos francotiradores de comezos da década seguinte, cando, segundo a opinión de Rego, empeza a música moderna en Galicia. "Están Mahía, cun xogo de voces ao Crosby, Stills & Nash; Tara [muller que cantaba versións de Aretha Franklin ou Dusty Springfield] ou NHU". A este grupo compostelán pertence o primeiro e último disco de rock progresivo en galego, homónimo, e cotizada peza para o coleccionismo internacional. 50 anos de pop... exténdese despois pola premovida - Bar ou Metro, grupos new wave con base en Vigo e Carballo antes de 1980 -, a movida propiamente dita, a promoción de bandas que prefiguraron o indie - Os Contentos, de Lugo, ou Os Esquizos da Coruña - e a explosión independente que aínda domina o panorama.

Para sintetizar a historia do pop galaico, Fernández Rego reuniu unha lista con máis de 300 posibles nomes. "Intentei non deixar moita xente fóra", escúsase. O filtro, dos tres centenares aos 72 que finalmente aparecen no libro, baseouse na "repercusión, as devocións persoais e o malditismo". Precisamente neste substantivo déténse Rego: "Tamén quixen reivindicar os grupos máis esquecidos, que non estaban exentos de calidade, e que foran enterrados na historia ". Os Contentos, que no Lugo dos 80 fixeron reverberar guitarras garajeras, os seus coetáneos Vos Quinindiolas, comandados polo escritor Xelís de Toro e con querencias pola black music, ou a alta enerxía dos Eskizos, coruñeses de principios dos noventa, forman parte dese pelotón de escuridades pop rescatadas en 50 anos de pop, rock e malditismo.

O traballo de arrastre que desembocou no libro levou o seu autor por cubetas de vinilos de saldo e locais de venda de obxectos de segunda man. E aínda que non todo aparece no ciberespazo e o ignoto pop galaico anterior ao indie aínda non é carne de mp3, a conexión vía Internet axudou. "A Rede favoreceu que a obra saíse adiante", admite, "e facilitou conseguir carautas e os tracklist [listas de cancións] dos elepés ". Dese xeito de operacións emerxeu unha obra que prescinde de narrar a historia do rock para converterse en catálogo. "Quixen facer unha guía didáctica, inspirada neses libros tipo As 1001 películas", di, "pero non descarto algún día utilizar toda a documentación que xuntei para escribir un relato".

Pechan 50 anos..., que se publica acompañado de dous cedés, colaboracións diversas. Nelas, algúns nomes populares da música galega escollen as súas gravacións predilectas. Fernández Rego non engadiu as súas, estas: Chámome Andrés Lapique Dobarro;, o debut de Sinistro Total; o primeiro maxi de Golpes Baixos, o equivalente dos Contentos e o disco de Triángulo de Amor Bizarro de 2007.

"Por fin ve a luz unha primeira entrega na que se recompila o mellor do pop-rock galego dende a súa alborada". "Dende este momento tócache a ti, lector e, supoñemos, fanático da música: busca, investiga entre as páxinas encadernadas que tes nas mans, remexe entre todo o que o autor rescatou para ti. E, se sentes que despois de ler algún dos parágrafos aquí escritos, tes que escoitar por primeira vez ou recuperar algo do que aquí se fala, entón daremos por bo todo o libro". Xavier Valiño prologa con palabras coma estas o libro 50 anos de pop, rock e malditismo na música galega, de Fernando Fernández Rego, -administrador da web musical Lafonoteca-, que acaba de editar Toxosoutos.

A obra, sobre a que corre xa bastante ruxerruxe por internet, presentarase o vindeiro 11 de xuño ás 20:00 horas no Pazo das Musas, en Compostela, -fronte ao Retablo-, cun concerto de Noise Project, segundo anuncia na súa web Lafonoteca.net, unha base de datos na rede creada co obxectivo de divulgar a música española, e alicerce deste libro. "Chegado o momento actual, en pleno 2010, considero que é necesario revisar a escena musical galega. Atrás quedan os tempos nos que o rock era algo exótico e era difícil atopar referentes por estas terras celtas". (...). "Hoxe en día, e coa perspectiva que permite o paso do tempo, podemos afirmar sen pudor que a música popular goza dunha espléndida saúde en Galicia", reflexiona o autor na introdución da obra.

Así, 50 Anos de Pop, Rock e Malditismo na Música Galega achega reseñas sobre máis de 70 grupos da escena galega desde os anos 60 ata a actualidade, con información xeral comentada polo autor sobre cada un, a súa historia e a súa discografía, e fotos.

"Decidinme a facer unha selección dos que considero son os principais grupos galegos de pop e rock da historia". (...). "Centreime en recuperar aqueles grupos que quizais non lograron a repercusión de deberan" (...), "así como certas debilidades persoais, pois todos as temos", advirte Rego, sobre as ausencias que os lectores poidan atopar. O volume é o resultado, tal como apunta, dunha labor de recuperación de biografías e discografías moitas veces "titánica", un traballo case de arqueoloxía, no que os membros dos grupos colaboraron "escaneando portadas e mandando discos imposibles de atopar".

-¿Teñen resposta ao título?

-Non. Os dicionarios teñen que ir por detrás de palabras que se incorporan á lingua, pero hai marcas que identifican un produto dende hai décadas como Cola-Cao que non está no dicionario, e estano outras máis recentes.

-¿Por que investigaron isto?

-Buscabamos outra cousa e topámonos con aspirina ou rímmel, e por curiosidade miramos se estaba Cola Cao. Así que fixemos un baleirado do dicionario de Xerais e unha comparativa cos da RAG, Século XXI e o dixital Digalego, e non hai coincidencia absoluta. Pensamos que hai que sistematizar, e facelo tamén coa pronuncia, sobre todo con palabras doutras linguas, que son a maioría.

-¿Que marcas son comúns no léxico e faltan nos dicionarios?

-Propoñemos dezaseis, entre elas Coca Cola, Tipex, Betadine, Albal, Velux, Nocilla ou Barbie, e Cola-Cao.

-¿Agardan que prospere?

-Nós non sancionamos palabras, facemos unha achega que terá que valorar a Real Academia.